Tym samym w ostatnim czasie powstało bardzo wiele publikacji dotyczących funkcjonowania pionu dzielnicowych w naszym kraju i podjęto wiele działań skupiających się na ważności, jakości komunikowania się dzielnicowego ze społeczeństwem, uznając, iż słaba komunikacja z otoczeniem ma negatywny wpływ na poczucie bezpieczeństwa oraz postrzeganie tej formacji w opinii obywateli.
W garnizonie śląskim w drugiej połowie 2014 roku rozpoczęto wdrażanie pilotażowego projektu nowego modelu służby dzielnicowych w trzech wytypowanych jednostkach: KMP w Sosnowcu i Żorach oraz KPP w Lublińcu, który zastał poddany ewaluacji pod kątem skuteczności jego poszczególnych celów. Wyniki badań zostały opublikowane w dokumencie „Opracowanie założeń i realizacja kompleksowego badania dotyczącego ewaluacji pilotażowego projektu wdrożenia nowej koncepcji służby dzielnicowych” i przekazane ówczesnemu Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w Katowicach, którym był nadinsp. dr Jarosław Szymczyk ( obecny Komendant Główny Policji).
Analiza jednoznacznie wskazała, że w działaniach profilaktycznych i prewencyjnych ważne jest, aby zdiagnozować potrzeby i oczekiwania społeczne. Dlatego niezwykle ważnym elementem mającym na celu poprawę poczucia bezpieczeństwa obywateli jest uwzględnienie ich opinii, uwag i spostrzeżeń, które przekazują podczas rozmowy. Dzielnicowy to funkcjonariusz pierwszego kontaktu instytucji z obywatelem, od którego oczekuje się wsłuchania się w zgłaszane problemy oraz udzielenia pomocy obywatelowi. Istotne jest, aby posiadał on umiejętności konstruktywnego porozumiewania, co w konsekwencji doprowadzi do:
• wzmocnienia wizerunku instytucji
• podniesienia i wzmocnienia zaufanie społecznego
• zbudowania wzajemnych więzi i relacji z mieszkańcami
• wzmocnienia poczucia bezpieczeństwa w dzielnicy, rejonie, mieście.
Nieprawidłowy sposób prowadzenia dialogu może doprowadzić do:
• złego zdefiniowania potrzeb i problemów mieszkańców
• spowodowania błędów w działaniach Policji
• braku kompetencji dzielnicowego w oczach opinii publicznej
Uczestnicy badań zgłaszali miedzy innymi problemy dotyczące dużego obciążenia pracą, poniżej ich przykładowe wypowiedzi:
• oficer dyżurny robi to / co do niego należy / w wydziale kryminalnym robią to / co do nich należy / w patrolu również / a my robimy i służbę patrolową / i jako kryminalni / bo trzeba zabezpieczyć miejsce zdarzenia trzeba i to i tam to zrobić

• do tej pory uważam / że służba dzielnicowego / jest chyba jedną z najbardziej trudnych czy nie najtrudniejsza / wszystko trzeba wiedzieć / na wszystkim się znać / we wszystkich sprawach trzeba się orientować / po prostu potężny worek bez dna i wszyscy się nami wysługują

• problemem jest brak zaufania przełożonych do naszej pracy /

Zakres działań dzielnicowych określało wówczas zarządzenie nr 528 Komendanta Głównego Policji z dnia 6 czerwca 2007 r w sprawie form i metod wykonywania zadań przez kierownika rewiru dzielnicowych, uwzględniając oczekiwania zgłaszane przez poszczególne garnizony zostało one zastąpione obecnie obowiązującym Zarządzeniem nr 5 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 czerwca 2016 roku. Nowe zarządzenie reguluje metody i formy wykonywania zadań dzielnicowego i kierownika dzielnicowych. W dokumencie tym określono kryteria wyznaczania i przydzielania rejonów służbowych, określono metody i formy wykonywania zadań przez dzielnicowego i kierownika dzielnicowych, organizacje, sposób pełnienia oraz nadzór nad służbą obchodową. Rozszerzono definicję dzielnicowego, która brzmi następująco:
Dzielnicowy -policjant mianowany na stanowisko dzielnicowego lub policjant, któremu rozkazem personalnym powierzono pełnienie obowiązków służbowych na tym stanowisku (§1)
Kolejna zmiana nastąpiła 21 lutego 2017 r. wprowadzając Zarzadzanie nr 6 Komendanta Głównego Policji zmieniające zarządzenie w sprawie metod i form wykonywania zadań przez dzielnicowego i kierownika dzielnicowych. Zmiany związane były z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 stycznia 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań w zakresie wykształcenia, kwalifikacji zawodowych i stażu służby, jakim powinni odpowiadać policjanci na stanowiskach komendantów Policji i innych stanowiskach służbowych oraz warunków ich mianowania na wyższe stanowiska służbowe, efektem, czego została stworzona ścieżka awansu poziomego w postaci stanowiska” starszy dzielnicowy „
Jednak zdaniem samych dzielnicowych należałoby dokonać kolejnych zmian w zarządzeniu na co wskazali podczas badań przeprowadzonych przez prof. zw. dr hab. Jadwigę Stawnicką oraz dr hab. Iwonę Klonowską w styczniu 2017 roku. Na pytanie Czy widzi Pan/i potrzebę zmiany regulacji zarządzenia nr 5/16 KGP? badani odpowiadali:
• Usunięcie luki w postaci zapisu zezwalającego przełożonym przydzielania Dzielnicowym zadań spoza zakresu jego obowiązków. Jest to nagminnie wykorzystywane przez przełożonych do zlecania dzielnicowym dodatkowych zadań, które utrudniają wykonywanie podstawowych zadań dzielnicowego, a co za tym idzie utrudniają kontakt ze społecznością lokalną w rejonie służbowym. Dzielnicowy nie jest listonoszem Poczty Polskiej w imię oszczędności!!!!

• Zapis „w szczególnie uzasadnionych przypadkach” zawsze daje możliwość przełożonemu wydać polecenie dzielnicowemu celem realizacji czynności, które miały niby być niedopuszczalne. Tylko wyłącznie jasne słowa typu „nie dopuszcza się” dadzą nam możliwość realizacji zadań typowych dla dzielnicowego

• Brak zdecydowanego wpisu o niewykorzystywaniu dzielnicowych do innych zadań, obecny zapis umożliwia omijanie go i wykorzystywanie dzielnicowych do innych zadań: służby patrolowe, doprowadzenia, wykonywanie czynności do wykroczeń, które zabierają dużo czasu
• i odrywają od zadań podstawowych.

• Tak, skoro mogę na polecenie kierownika jednostki realizować inne czynności to nic się nie zmieniło w stosunku do poprzedniego zarządzenia.

• Wykreślenie zdania „w uzasadnionych przypadkach”, daje to możliwość omijania przepisów przez przełożonych, dzielnicowy w dalszym ciągu jest angażowany do działań niewynikających z rozporządzenia, tj. doprowadzenia, interwencje itp.

Jak wynika z powyższych wypowiedzi dzielnicowych wskazali na obarczenie obowiązkami, które nie należą do ich podstawowych obowiązków, czego nie rozwiązało zarządzenie nr 5 oraz wnioski płynące ze śląskiego pilotażu. Należy podkreślić, że w przetoczonych badaniach w skali ogólnopolskiej ponad 59,1 % dzielnicowych wskazało, jako czynnik utrudniający prace w zakresie profilaktyki społecznej nadmiar obowiązków. Poprzez dzielnicowego kształtuje się opinia społeczna na temat funkcjonowania tego pionu jak i całej Policji, dlatego powinien on mieć możliwość nawiązywania kontaktów i prowadzenia dyskusji z mieszkańcami, realnie uczestniczyć w życiu społecznym podległego mu rejonu. Aby dzielnicowy mógł funkcjonować w takim modelu poprzez bycie bliżej spraw obywatelskich należy w dalszym ciągu podejmować próby doskonalenia tej struktury w Policji. Należy zaznaczyć i szczególnie podkreślić, iż dialog społeczny związany z zapewnieniem bezpieczeństwa obejmuje rożnego rodzaju inicjatywy podejmowane w celu aktywizowania społeczności lokalnych do działań na rzecz szeroko pojmowanego bezpieczeństwa.
Do takich inicjatyw należą: aplikacja mobilna „Moja Komenda” oraz aplikacja „Twój Dzielnicowy”, Aby informacja o tych aplikacjach dotarła do społeczeństwa, dzielnicowy musi mieć możliwość uczestniczenia w spotkaniach z mieszkańcami. Powołując się na w/w badania pojawiły się zaskakujące odpowiedzi dzielnicowych na pytanie
Czy z własnej inicjatywy uczestniczył/a Pan/i w spotkaniach z mieszkańcami organizowanych przez podmioty pozapolicyjne?
• Takie spotkania praktycznie się nie odbywają.
• Brak czasu, jedynie rady osiedla.
• Nie, ze względu na brak czasu
• Nie odbywają się takie spotkania lub nie posiadam o nich wiedzy.

Kolejnym elementem, na który warto zwrócić uwagę podejmując rozważania na temat funkcjonowania służby dzielnicowych, jest narzędzie, jakim jest Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa, stanowiąca nową platformę wymiany informacji pomiędzy Policją a społeczeństwem. Dzięki niej Policja możne w sposób klarowny, rzetelny i dostępny przedstawić społeczeństwu zagrożenia występujące w danym rejonie. Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa ma za zadanie uświadomić społeczeństwo i przekonać do jej realnego wpływu na poziom bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Dzięki zgłoszeniom naniesionym na Mapę Policja diagnozuje zagrożenia w lokalnych społecznościach i podejmuje działania zmierzające do ich usunięcia, co przyczynia się do poprawy poczucia bezpieczeństwa, oraz buduje świadomość społeczną w zakresie odpowiedzialności za stan bezpieczeństwa.
Niestety z aktualnych badań przeprowadzanych przez autorkę artykułu, wśród seniorów i studentów województwa śląskiego istnieje znikomy odsetek badanych, którzy znają to narzędzie. Większość badanych stwierdza, że nie zostali poinformowani o istnieniu mapy.
Wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców wskazują jednoznacznie, jak wygląda obecna praktyka służby dzielnicowego, jak jest ona bardzo mocno ograniczona w oddziaływaniach i kontaktach ze społecznością lokalną.
Społeczeństwo oczekuje i potrzebuje osoby sprawującej nadzór nad rejonem miejsca zamieszkiwania, której można zaufać i powierzyć swoje bezpieczeństwo. Oczekuje również rzetelnych informacji na temat działań podejmowanych przez Policję
Jednak sposób realizacji przeobrażenia uzależniony jest i będzie od zaangażowania kadry kierowniczej w jego realizację, Nadal poszukiwany jest optymalny wzorzec współpracy na linii Policja- obywatel.

Aleksandra Dulko-Marczak